آرامش در روزهاي باراني
شهين محمدي

در طول تاريخ علم زنان بسياري بودند که همپاي مردان در آزمايشگاه ها حضور يافتند و با پوشيدن روپوش آزمايشگاه به انجام کارهاي زمخت و خشني پرداختند که در نگاه اول به نظر مي رسيد با طبع زنان سازگار نيست. در برخي موارد دستاوردهاي زنان در حوزه هاي فيزيک، شيمي و رياضي حتي چشمگيرتر از مردان بود. از اين بين حتي زناني به دريافت جايزه نوبل نائل شدند. با اين همه حضور زنان در بخش هاي فني و مهندسي کمرنگ تر بوده است. اما حتي برخي از زنان در اين حوزه نيز از خود توانايي ها نشان دادند. يکي از مخترعان برجسته تاريخ پرنس هانريش فون پروس بود که اختراعش به رغم سادگي ظاهري، اهميت فراواني در بسياري از وسايل نقليه دارد. فون پروس که به اتومبيل سواري بسيار علاقه مند بود، در روزهاي باراني با مشکل مواجه مي شد، شيشه باران خورده مانع از تماشاي محيط اطراف مي شد. در آن روزگار (سال هاي اوليه دهه 1900) رانندگان مجبور بودند از خودرو پياده شوند و شيشه جلويي را با دست تميز کنند و اين روش يعني استفاده از خودرو در روزهاي باراني غيرممکن است. بعدها برخي از توليد کنندگان خودرو براي مقابله با اين مشکل شيشه جلويي خودرو را دوتکه مي ساختند. رانندگان نيز هنگام باران بخش بالايي شيشه را برمي داشتند تا شيشه باران خورده مانع ديد نشود، اما اين همه، راه حل اساسي براي مشکل روزهاي باراني نبود.

اولين نمونه از برف پاک کن ها را آپجان (مخترع انگليسي) ساخت. طرح وي شامل يک بازوي پاک کننده بود که قابليت حرکت داشت و به سمت بالا و پايين شيشه حرکت مي کرد. اين طرح هم مثل همه طرح هاي اوليه ديگر عيب هايي داشت؛ از جمله اينکه فقط مي توانست بخشي از شيشه را تميز کند، طرز کار آن هم دستي بود. ماري اندرسون زني است که نام وي در تاريخچه ساخت برف پاک کن به چشم مي خورد. وي در سال 1903 طرحي را براي برف پاک کن در امريکا به ثبت رساند. هرچند در آن سال بسياري از مردم با برف پاک کني که وي ابداع کرده بود، مخالف بودند و مدعي شدند حرکت برف پاک کن تمرکز راننده را برهم مي زند و به همين دليل ترجيح مي دادند در روزهاي باراني سر خود را از شيشه بغل بيرون بياورند، اما تنها 13 سال بعد برف پاک کن به يکي از اجزاي الزامي خودروها تبديل شد. هر چند امروزه بيشتر خودروها داراي دو تيغه برف پاک کن هستند، اما اولين بار در سال 1926 بود که روبرت بوش (توليدکننده لوازم الکتريکي) طرح جديدي را در اشتوتگارت عرضه کرد. در طرح وي دو برف پاک کن به طور همزمان توسط موتور الکتريکي به حرکت درمي آمد. طرح بوش را بسياري اولين گام در ساخت برف پاک کن هاي امروزي مي دانند. هر چند برخي خودروسازها براي تميز کردن کامل تر شيشه جلويي، تصميم گرفتند از سه تيغه برف پاک کن استفاده کنند، شرکت مرسدس بنز با عرضه خودروهايي که فقط يک تيغه برف پاک کن داشت، اما مي توانست به تمام بخش هاي شيشه دسترسي داشته باشد، تحولي در اين زمينه ايجاد کرد. سيستم تامين انرژي برف پاک کن ها هم از جمله مواردي است که طي تاريخ 100 ساله تکامل برف پاک کن ها به آرامي تغيير کرد. هر چند سيستم کارکرد برف پاک کن هاي قديمي تمام مکانيکي بود اما امروزه همه برف پاک کن ها موتورهاي الکتريکي دارند و بخش هاي مکانيکي وظيفه انتقال نيرو را از موتور به تيغه بر عهده دارند.

البته امروزه برخي از خودروهايي که به سيستم ترمز با فشار هوا مجهز هستند، از فشار هوا براي به حرکت درآوردن برف پاک کن استفاده مي کنند. در اين خودروها با باز شدن يک دريچه هواي فشرده وارد موتور مي شود و آن را به چرخش درمي آورد. پيش از اين نيز برخي از خودروها از برف پاک کن هاي خلأ يا برف پاک کن هاي هيدروليک استفاده مي کردند.

در نمونه هاي اوليه ماشين سيتروئن نيروي محرک برف پاک کن ها با يک سيستم کاملاً مکانيکي فراهم مي شد. براي اين کار تسمه يي نيروي محرک موتور را به تيغه هاي برف پاک کن منتقل مي کرد. براي کاهش هزينه ها همين سيستم سرعت سنج را هم فعال مي کرد، در نتيجه سرعت حرکت تيغه هاي برف پاک کن بسته به سرعت حرکت خودرو تغيير مي کرد. وقتي خودرو پشت چراغ قرمز توقف مي کرد، برف پاک کن ها هم از کار مي افتاد. البته روي داشبورد دسته يي نصب شده بود و راننده مي توانست تيغه ها را در اين مواقع با دست به حرکت درآورد.

البته پيش از اين برخي از خودروهاي گرانقيمت و تشريفاتي براي چراغ هاي جلو هم برف پاک کن ساخته بودند، اما امروزه ديگر اين چراغ ها برف پاک کن ندارند، در عوض چراغ هاي جلو را با استفاده از فشار آب تميز مي کنند.

البته امروزه با پيشرفت الکترونيک بسياري از تنظيم هاي خودروها به حسگرها واگذار شده است، از جمله تنظيم کارکرد برف پاک کن ها. حسگرهاي باران موجود در خودروهاي پيشرفته امروزي مي تواند بارش باران و حتي ميزان بارش باران را تشخيص دهد. در اين صورت برف پاک کن خودکار روشن مي شود و با شدت گرفتن باران بر سرعت حرکت برف پاک کن افزوده مي شود.

گفتني است به رغم آنچه ممکن است در نگاه اول به نظر برسد، بخشي از اختراع زنان در حوزه فناوري به ابداع ابزارهايي در خودروها مربوط مي شود، به عبارت ديگر خودرو فرصتي براي عرضه دستاوردهايشان فراهم آورد.